'Progressieve Toonkunst & Andere Kleuren .....'

PROGRESSIEVE TOONKUNST ? 

Als je het woord 'progressief' opzoekt in de Van Dale ( okay , of op Wikipedia ) dan is 'vooruitstrevend' een van de betekenissen die in het oog springen ...

Koppel je dit aan muziek / toonkunst dan kom je uit bij genres als progressive rock ( 'Progrock' ), progressive metal , progressive jazz etc. 

Maar , wat maakt ( specifieke ) muziek 'progressief'? 

Laten we eens een kijkje nemen in de wereld van Progrock. 

Kenners zeggen dat het genre direct afkomstig is van de psychedelische pop / rock ...... 

Waar of niet waar , ...het ontbreken van rock en blues clichés is opvallend ... Althans, als men de zgn 'klassieke progressieve rock' eens goed onder de loep neemt , en muziek beluistert van bands als       (uit UK:) King Crimson , Van Der Graaf Generator , Soft Machine , (uit NL:) Ekseption , Focus e.a., dan kunnen we veilig stellen dat er geen spoor was/is te bekennen van enig cliché......... 

En dan hebben we het nog niet over het 'visuele aspect' , de lange composities , de complexe teksten , onregelmatige maatsoorten etc.  De lijst is enorm , zeker als men ook de subgenres (met kenmerken) zou willen benoemen. 

                               

ANDERE KLEUREN .... 

Maarre , ...als bovengenoemde bands , de muziek en haar kenmerken als 'Progressief' werden/worden bestempeld , hoe zou men de muziek van bijv. het Willem Breuker Kollectief dan noemen ? ( als labelen al een optie zou zijn )  Of,...... de muziek van Ornette Coleman ? En , wat te denken van de toentertijd moderne compositie technieken van Arnold Schoenberg ? 

Persoonlijk , plaats ik dit 'alles' onder 'Andere Kleuren' . Want eerlijk gezegd zou mijn persoon geen 'label' kunnen kiezen . Ook al zou ik het willen ! 

Alle muzikale 'kleuren' dragen -wat mij betreft- iets bij aan het 'kleurenpalet' .... 

Als iemand mij vraagt '' naar welke muziek luister je ? '' Dan antwoord ik : '' Muziek uit verschillende genres ( en stijlgebieden ) ; World Music , Klassieke Muziek , Jazz,&Fusion , Blues&Rock , ..Progrock (jaja!) , Progressive Metal , Hip Hop , Dance etc. etc. ....'' 

Sommige muziek wordt ervaren als rustgevend , andere juist het tegenovergestelde .... Er is muziek wat uiterst geschikt is om bij te koken , te sporten of te slapen zelfs .....Weer andere muziek daagt uit , stimuleert , maakt boos of juist blij .... 

Collega musici die dit artikel lezen zullen waarschijnlijk denken : '' Vertel eens iets nieuws !...''  En dat is Nothing but the Truth ...... Muziek is (en blijft ) Emotie , en geeft deze perfect weer . Dat geldt ook voor de Progressieve Toonkunst : Ontdaan van alles wat maar naar cliché ruikt ....., intellectueel en niet eenvoudig te doorgronden , geeft het hoe dan ook emotie weer , ....diepzinnig en,...... in 'Andere Kleuren' ...... 

CONCLUSIE ? 

Het is niet eenvoudig om een sluitende conclusie te trekken als het gaat over Progressieve Toonkunst... 

Dit door ondergetekende geconstrueerd artikel kan men het beste zien als een gedachte , een persoonlijke noot van een muziekminnend individu 

                                                             

Maar toch , .....als er iets is wat mij persoonlijk aantrekt in deze Progressive Artforms , dan is het wel de drang naar vernieuwing .....  Sommige mensen lijken hiervoor in de wieg te zijn gelegd , anderen raken geïnspireerd en blijven -al zwoegend- zoeken en proberen ! 

 

Nadat op 29 mei 1913 Stravinsky's 'Le Sacre du Printemps' (in Paris) in première was gegaan , spraken critici spottend over 'Le Massacre du Tympan' . Ofwel , 'de slachting van het trommelvlies' !  Om over het werk ( en de uitvoering hiervan) van eerder genoemde componist Arnold Schoenberg maar te zwijgen ..... 

Vooruitstrevendheid in de Muziek ? Absoluut. Echter , vernieuwingen werden (en worden) niet altijd direct geaccepteerd ...... 

Toonkunst is een mooi woord voor Muziek , maar is alle muziek Toonkunst ? Of redeneer ik nu 'te Progressief' ?..... 

-------------------------

                                 King Crimson : https://youtu.be/OeBWYIIQs4g

                                                      Ornette Coleman  :     https://youtu.be/d0HB8ybKJzo        

                                                                 Stravinsky :      https://youtu.be/cLZCbcO2_2I                                   

' The 1960ties ; Years of Invention '

**** The 1960ties ****

Er is veel 'gepionierd' en uitgevonden ( ontdekt ?) in dit onvergetelijke decennium : The Years of Invention ....
Vernieuwingen (en -dikwijls geslaagde- experimenten)  in de Beeldende Kunst & Cultuur , in de Muziek , Literatuur en .... niet te vergeten , de politiek . Werkelijk teveel om hier volledig op te sommen ! 

Stapels boeken , krantenartikelen , films en documentaires zijn gewijd aan de zgn 'Sixties' van de 20ste eeuw . Anno 2016 zijn we in staat om in razendsnel tempo alle gewenste info  te vinden op het internet ..... 
De documentaire 'The Sixties : the years that shaped a generation' is een aanrader voor wie op zoek is naar een totaalbeeld van dit unieke decennium ..   https://youtu.be/mUc2eLe-ruI 


**** Years of Invention ****  

Laten we ons even concentreren op de Muziek uit (en van ) die tijd ... .....
Velen zien The Beatles als een 'start' voor wat zou gaan komen . Persoonlijk , verdeel ik deze jaren in twee helften .. Mijn voorkeur gaat hierbij uit naar de tweede helft ( wat betreft de popmuziek ) , waarin de 'sound' drastisch veranderde ... Anderzijds gebeurde er ook veel in de 'Jazz' en de diverse 'Progressieve' kunstuitingen ! 
Nooit zal ik vergeten dat ik voor het eerst kennismaakte met de muziek van Jimi Hendrix.... WOW ! Wat een aangrijpende muren van Sound en expressie , terwijl er ook tekstueel veel werd gezegd ... 

Maar hoe kan het ook anders ? De non-conformistische generatie verzette zich o.a. tegen deelname in de Vietnam oorlog ... De protesten bereikte ( in de USA ) -helaas gewelddadige- hoogtepunten toen men lucht kreeg van deelname aan de onrust in Cambodja ...! 
Vele politiek-bewuste musici trokken hun 'eigen conclusies' en gebruikten muziek ( zowel vocaal/tekstueel als instrumentaal ) om te protesteren tegen de deelname aan eerder genoemde oorlogen ..... 

Het internationaal bekende festival op Woodstock ( Woodstock Music & Art Fair ) kan men zien als een hoogtepunt van de tegencultuur van de jaren 1960 -- 'The Years of Invention' , zoals ik die jaren hier typeer. ... 

Toch moet men niet vergeten dat er ook elders op onze aardkloot ( in diezelfde roemruchte jaren ) politiek-bewuste musici actief waren die kozen voor de 'weg van de meeste weerstand' . Bijvoorbeeld in Nederland : de Instant Composers Pool ( ICP ) die is opgericht door : Han Bennink , Willem Breuker en Misha Mengelberg . Mengelberg zei hierover o.a. : '' ICP is in de eerste plaats een muzikaal-politieke organisatie . Wij willen politiek bedrijven (---....----) De geïmproviseerde muziek die wij maken , is an absolutely new thing in Europa ... ( ----......-----)  '' ( Bron: Willem Breuker-Maker van mensenmuziek  van Francoise&Jean Buzelin ) 

**** Statement**** 

Als men de Beeldende Kunst , Literatuur , Film & Theater , Muziek , Politiek etc. bijeenbrengt onder één dak en dit zou labelen / omschrijven met één enkel woord , dan is de term Statement naar mijn mening niet verkeerd .... Dit doet mij ineens denken aan de door Bob Dylan aaneengeregen woorden : '' There must be some way out of here ....'' ( uit : 'All Along the Watchtower' --B.Dylan, 1967 ) en Jimi's soloperformance op Woodstock toen hij 'The Star Spangled Banner' uit zijn Stratocaster toverde ....... 

'Peace & Love' stonden lijnrecht tegenover 'War' ...... Zin of zinloos ? Men plaatste in ieder geval een vette Statement  , in 

'The 1960ties ; The Years of Invention' ! ........

De Muzikale Vingerafdruk

**** HERKENBAARHEID ? ****

Naarmate de jaren vorderen , verzamelt de musicus ( in toenemende mate ) Kennis aangaande diverse muziekgenres , ... bands en/of soloartiesten ,... componisten en hun werk etc. etc. 

Deze spannende verzamelwoede leidt niet zelden tot voorkeur .. Deze voorkeur leidt op z'n beurt tot het herhaaldelijk luisteren van bepaalde muziek en draagt bij aan het 'kunnen-herkennen-van' ...... 

**** BB KING & DE VINGERAFDRUK ****

                                        

                              Een tijd terug sprak ik met een kennis over diverse ( bekende ) musici en hun specifieke benadering en ' sound ' .... Op een gegeven moment zei hij : '' ...mensen als BB King hoeven maar één toon te spelen , en je hoort onmiddelijk wie het is ! ..Je zou het een muzikale 'Vingerafdruk' kunnen noemen .... '' 

Persoonlijk kan ik me wel vinden in deze bijzondere opmerking , want vele ( bekende ) kunstenaars / toonkunstenaars zijn aan hun werk te herkennen... Of het nu gaat om Chopin , Jimi Hendrix , Picasso , Michelangelo of - inderdaad - de ' Toon-van-BB King' !

 **** IDENTITEIT ****       

In de woonkamer van muzikanten waarmee ik bevriend raakte , luisterden we op een goede dag naar diverse Fusion- en Jazzmuziek , toen één van de mannen opstond , naar de HiFi installatie toeliep ( Uhhh , er was toen nog geen Spotify of You Tube ) en zich vervolgens richtte tot mij :  '' ....Eens even kijken of je deze ( lees: div. Fusion/Jazz-& Blues gitaristen ) herkent ! ....'' 

Hij lachte me nog eens toe , en zette de muziek op ...... // ....... // ...... 

Ik kan me herinneren dat ik +/- 95% van de muziek vrijwel direct herkende , in de trant van  : '' I know who the Guitarplayer is !! ....''  Een mooie score dacht ik zo ... Toch ? 

Maarre ,... hoe kreeg ik dit voor elkaar ? ... 

Door regelmatig ( intensief ) te luisteren , leer je te 'Herkennen'  ! Ofwel , te ' Identificeren '.

De identiteit van de ( in dit geval ) diverse musici wordt kenbaar gemaakt door , zeg maar, 'Eigenheid' in zaken als Timing & Rhythm , Harmonische/Melodische benadering , klankkleur etc. etc. 

                                   **** ANALYTISCH LUISTEREN *** 

Ben je -net zoals ondergetekende- Gitarist ? ... Ok, ..zet dan een handvol -Old school- Jazzgitaristen naast elkaar , bijvoorbeeld : Jim Hall , Joe Pass , Wes Montgomery , Barney Kessel en Pat Martino ... En.....Just listen .... and ....Listen again.... etc... 

Dit 'Analytisch Luisteren' leidt werkelijk tot het 'Kunnen-herkennen-van'  (Althans zo ging het in mijn geval .. ) ....     Terwijl zij ( lees : bovengenoemde gitaarvirtuozen ) way back ongeveer dezelfde type gitaar bespeelden ( more or less 'Clean' ) klonken/klinken zij absoluut niet (!) hetzelfde ...... Geweldig ! ..... Over Identiteit gesproken ..

 

De beschreven 'truc' zou je met alle (bekende) instrumentalisten , componisten e/o improvisators kunnen uithalen ,  en elke keer opnieuw zal je concluderen : 

'' ....Net als elk mens zijn/haar unieke eigenschappen bezit , heeft de muziek creërende mens zijn/haar eigen 'Muzikale Vingerafdruk' .....'' 

De 'Vormloze vorm' en Muzikale Vrijheid.....

******************* Muziek ,..... en Jeet Kune Do ? 

Ook wij musici kunnen eindeloos veel leren van Bruce Lee's Filosofie :
'' Empty your mind . Be Formless , Shapeless like water .... Now, you put water into a cup , it becomes the cup , put it into a teapot , it becomes a teapot ..... (-----//----- ------//--- ) '' 

                      
De bovenvermelde Filosofie heeft bijgedragen aan het onbeschrijfelijke vrijheidsgevoel wat ik -als uitvoerend en onderwijzend muzikant - ervaar ..... Misschien kan ik zelfs zeggen : letterlijk èn figuurlijk!
Hoewel de (algemene) Muziektheorie mij (en anderen) voorzien heeft van een waardevolle basis , kan het er tevens voor zorgen dat je tegen , zeg maar , 'grenzen' aanloopt....
Lee's Filosofie m.b.t. 'Vormloosheid' kan de gevorderde musicus- geconditioneerd door vorm, muzikale 'regels en wetmatigheden'- helpen zijn/haar denken te veranderen,..... of , in ieder geval, bij te stellen ! .... ( Indien men dit wenst , uiteraard )

 
                 

>>>>>>>>>>>>>>>>>>

 Het ' Vormloos-zijn' kom je in zekere zin ook tegen in zogenaamde Free Form Music en diverse vrije Kunstuitingen . Denk bijvoorbeeld aan de Free Jazz van Ornette Coleman, ... Native American music (geïnspireerd op de natuur) , evenals diverse kunstvormen die regels en/of procedés lijken los te laten om zodoende 'kunstig-vormloos' en vrij te zijn in dat wat wordt gecreëerd !  

Op basis van persoonlijke ervaring , zag en zie ik dat e.e.a. zeer zeker ook afhankelijk is van persoonlijkheid / karakter ..... Als (sporadisch) uitvoerend musicus ervaar ik in de regel onnoemelijk veel plezier , zowel als soloperformer als in formaties .... Maar naarmate ik steeds meer regels  omzeil en clichés weglaat , ontdek(te) ondergetekende de 'eigenheid' in de 'Vormloze Vorm' ..... Vrijheid om muzikale kleuren grenzeloos te mengen , te experimenteren en toe te passen in vrije improvisatie en compositie .... 

Miles Davis heeft ooit gezegd : '' Wees niet bang voor fouten. Er zijn er geen....'' 

Elk individu die zichzelf ziet ( of wordt gezien ) als creërend kunstenaar , kan zich hierin al of niet vinden ! Ook hierin schuilt vrijheid ...... 

************************

Persoonlijk , vind ik het niet van belang om welk genre of discipline het gaat..... Heavy Metal , Reggae , Klassiek , Progressieve Rock of Volksmuziek .... Zwart of wit , primaire kleuren en/of subtiele kleurnuances .... Gebruik dàt wat je op een bepaald moment nodig hebt , maar voel je altijd vrij in wat je zou willen uitdrukken !  

Emoties ,.... sommige personen zijn in staat deze te omschrijven,.....anderen dmv uitbeelding en kleur , dans en beweging..... En wij musici ? Wij zullen in ieder geval proberen deze (emoties) te verklanken ... De een dmv compositie , de ander in improvisatie , terwijl sommigen het liefst combineren ! 

Hoe mijn persoon hierover denkt is dat ik probeer te zijn : '' Shapeless like water ...(----//----) '' 

Of het nu gaat om Ritme , Melodie of Harmonie , ik ben en blijf altijd op zoek naar grenzeloze schoonheid  in de 'Vormloze Vorm' ! 

                                                 

'TIME' ....en Muziek

TIJD ..... Een fenomeen .... Moeilijk uit te leggen ,.. zegt men .. 
De Wetenschap stelt dat 'Tijd' , na hoogte , breedte , en lengte , kan worden gezien als de Vierde Dimensie ... WoW !! En.... aan de rand van een zwart gat schijnt de tijd stil te staan , terwijl atoomklokken op de grond langzamer lopen dan hoog in de lucht ! 

Maar wat betekent Tijd in Muziek ? De toonduur wordt toch immers bepaald door Tijdwaarde ?
In die zin wordt 'muzikale tijd' als het ware gemeten.... De musicus is in staat om het tempo van deze Tijd in muziek te manipuleren .. Denk hierbij aan het gebruik van een metronoom bij het oefenen ; men kan de metronoom instellen op diverse tempi : van extreem langzaam tot extreem snel ( en alles wat hiertussen ligt )  ..... Bovendien kan men in een langzaam tempo snelle , complexe ritmes toepassen en vice versa .. 

 In de Muziek wordt TIJD gezien als een van de muzikale vormgevingsmiddelen : 
Cadans of - zoals men tegenwoordig zegt - 'Beat' , is een al dan niet regelmatige geleding van Tijd in de muziek  .... 






TIJD blijft fascineren , en als musicus neem ik de tijd om Muzikale Tijd te beoefenen : een mooier Tijdverdrijf is er toch niet ?
   

Slaggitaar of..... Sologitaar ? ...Of...?

'' Speel je solo of slag ... ? ''  Een vraag die met de regelmaat van de metronoom werd / wordt afgevuurd op gitaristen .... Toch ? .....Pfff....

Keith Richards ( vd Rolling Stones ) heeft ooit gezegd : '' (.........-..........) Wij hebben heel wat ritme partijen gespeeld en ons uiteindelijk niets meer aangetrokken van het verschil tussen solo- en slaggitaar ... (........-.......... ) '' 

De revolutionaire Jimi Hendrix wordt door velen een geweldige 'Rhythm Guitarist' genoemd.... Dit is - denk ik - terecht , maar de vragen die bij mij ( en anderen -i'm sure ) opkomen zijn : '' Hoe zit het dan met zijn 'Single Note / Double stops' (lees : solo's) aanpak ? Is dat als 'minder geweldig' te bestempelen ? '' 

En ,... hoe zou de benadering van Eddy van Halen worden genoemd : slag- of sologitaar ?

Okay, bovengenoemde gitaristen zijn allebei beroemde Vernieuwers , maar zijn het ook geen Musici die het instrument Volledig benader(d)en : zowel Ritmisch- als 'Solistisch' ?

Jimi 

Eddy   

Als we nu eens beter naar het 'Hokje' Sologitaar kijken , dan zie je dat de woorden Solo en Gitaar zijn samengevoegd . Zou je dit woord vertalen naar het Engels , dan doemt de term Lead guitar op ! Maarre ,.... wat betekent Solo Guitar dan ? ........ Hopelijk ben je nog niet verdwaald , want let op : Iemand kan 'Sologitarist' zijn in een band , maar er zijn musici die letterlijk(!) Solo Gitaar spelen , ofwel als Solist concerten geven !  Denk hierbij aan akoestische Meesters als : Julian Bream , Tommy Emmanuel , Kaki King , Ana Vidovic etc. 

...............Ook een Jazzmaster als Joe Pass trad Solo op ..............

Ana Vidovic

Je merkt al heel snel dat er vele mogelijkheden en genres bestaan , en hierbij de talloze muzikale invalshoeken en/of benaderingen ! 

De vraag of een musicus 'Slag- of Sologitaar' speelt is eventueel te beantwoorden als men op de hoogte is van de eerder genoemde details .......

                                       ************************

Ervaring leert dat vele gitaarspelende individuen de nadruk lijken te leggen op 'Lead Guitar' ....ofwel,  'Gitaarsolo's' , 'Licks'  etc ..  Jammerlijk vergeet men dat juist het Ritmische aspect in zowel Solo- als Slaggitaar je sound en persoonlijke inbreng gestalte geeft !! 

'Wah Wah Watson' ( Melvin Ragin ) is beroemd geworden vanwege zijn persoonlijke benadering van het Wah Wah pedaal ..... Een uiterst bekwaam Rhythm guitarist , maar om te zeggen : '' Hij speelt slaggitaar ....'' , is nogal kort door de bocht ! ... 

''  (......-........ ) Je kunt ook niet een muziekwinkel binnenlopen en om een 'solo-gitaar' vragen. Je bent Gitarist en je speelt gewoon Gitaar ! ....''    ( Keith Richards ) 

                                                    

MuZieK en de GiTaaR , ....Voor iedereen ?

                                  **MUZIEK IS VOOR IEDEREEN** 

 De bovenstaande titel dekt in feite de lading van wat hieronder zal worden beschreven , want : Muziek is letterlijk voor iedereen !!!
Over de hele wereld wordt Muziek beluisterd , gecomponeerd en/of uitgevoerd ... Elk volk (en cultuur) kent haar eigen vormen van Muziek en de beleving hiervan .. 
Soms ligt de nadruk meer op Ritme , een andere keer gaat het vooral om de Melodie of ideeën m.b.t. Harmonie .. Terwijl bij sommige componisten en volksmuziek Klankkleur de spreekwoordelijke boventoon voert . ( Denk aan resp. Debussy en Gamelan muziek van Java ) 

......... En dan is er ook nog het onderscheid tussen 'Instrumentale Muziek' en 'Vocale Muziek' , of ... een combinatie tussen deze twee ...... De mogelijkheden lijken grenzeloos !

 

             ** IS (het leren) BESPELEN VAN DE GITAAR VOOR IEDEREEN ?**

Bij 'Colours of the Guitar' staat de Gitaar ( elektrisch en/of akoestisch ) centraal , en dan met name het (beter) leren bespelen van dit prachtige instrument ... 

Wij gaan er vanuit dat letterlijk iedereen kan leren spelen !  -- https://youtu.be/CsuGcAUXWGo

IEDEREEN ? Ja , in feite wel ..... Uiteraard , niet iedereen wordt even 'goed' .. Sommige mensen zijn 'geboren met een gave' en hoewel ook deze 'begaafde mensen' zullen moeten oefenen om verder te komen , is het voor de meesten werkelijk zwoegen om (soms) het minimale onder controle te krijgen ! 

Nee, niet iedereen is een -zogenaamd- wonderkind , maar met een fikse dosis motivatie en dagelijks oefenen kan men zeker wat bereiken .. 

De ervaring leert dat veel mensen willen leren spelen voor 'het plezier' wat hieraan te beleven valt. Het ' hebben van een bijzondere hobby ' ... Ook binnen laatstgenoemde categorie zijn de contrasten dikwijls groot : De een speelt uitsluitend in de veilige huislijke omgeving , de ander neemt zijn/haar gitaar mee op vakantie , terwijl de fanatieke hobbyist in een band speelt of er een opricht met muzikale vrienden ..

  

Maar of je nu Luisteraar bent , Performer, 'Prof' of 'Amateur'....: MUZIEK IS VOOR IEDEREEN !!!